Lalapaşa Camii

Lala Paşa Camisi; Erzurum'da Osmanlı döneminde yapılan ilk Camii özelliği taşıyan yapı, burada inşa edilen diğer Osmanlı Camilerine de model olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman'ın komutanı, Kıbrıs fatihi, Sadrazam Lala Mustafa Paşa; Erzurum Beylerbeyi görevini yürüttüğü dönemde, 1562 yılında Camiyi yaptırmıştır. Mimarisi Mimar Sinan'a ait olan eserin yanında bir saray, bir de sıbyan mektebi yer almış, ancak bunlar günümüze kadar ulaşamamıştır. Lala Paşa Camisi; Şehzadebaşı, Sultan Ahmet, Eminönü Yeni Camii ve Yeni Fatih gibi İstanbul Camilerinde uygulanan plan tipinde, ancak onlardan hayli küçük ölçekli olarak inşa edilmiştir. Ortada dört paye ile taşınan merkezi kubbe, dört yanda sivri kemerlerle desteklenen yarım çapraz tonozlar, köşelerde de dört küçük kubbeden oluşan merkezi planlı bir örtü biçimine sahip olan Camiinin iç mekânını iki sıra halinde 28 pencere aydınlatmaktadır. Alt sıradaki pencere alınlıkları üzerinde bulunan çiniler, şehrin Ruslar tarafından işgal edilmesi sırasında atılan kurşunlarla zedelenmiştir. Yapının kitabesi, yuvarlak ve mukarnaslı olan mihrabın üzerinde yer almaktadır. Pencerelerde bulunan hadisler, hat sanatından eşsiz örnekler sunar. Kare kaide üzerine kurulmuş olan Camii minaresi, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Beyaz taştan inşa edilen minare, kırmızı taşlı bileziklerle süslenmiştir.