Fatma Çavuş Anıtı

Samsun'un 19 Mayıs ilçesinin Nebiyan bölgesinde bulunan Dağköy’ de Rum ve Ermeni çetelerinin baskınına uğramış, işgaller sırasında büyük kıtlık çekmiş, köy haklı mısır somaklarını el değirmenlerinde öğüterek yemek zorunda kalmışlardır. Özellikle Rum köylerinden toplanan vatandaşlarla oluşturulan çetelerin baskınına uğrayan Dağ Köylülerin evlerin ateşe verilmiş, malları yağmalanmış ve hayvanları telef olmuştur. Tarihi bir mücadeleye sahne olan köyde halk kahramanca savunma yaparak destanlar yazarken Fatma Çavuş olarak bilinen Fatma Yalçın da verdiği mücadelesiyle herkese örnek olmuştur.
Gençlik yılları Millî Mücadele dönemine denk gelen Fatma Çavuş, düşmana ve işgalcilere karşı verdiği mücadeleyle adını tarihe yazmıştır. Çevresi tarafından esmer tenli, kınalı elli ve mert bir kadın olarak tanımlanan Fatma Çavuş, genelde meşin bir mont giyer, beyaz bir ata biner ve gideceği her yere atıyla giderdi.
Bu dönemde Rum çetelerine karşı direnmiş, köyde eli silah tutan kadın ve çocukların örgütlenmesinde ve düşmana karşı direnmesinde öncü olmuş ve köyde bir savunma hattının geliştirilmesini sağlamıştır. Rum çetelerinin baskınları esnasında köyde parola sisteminin kullanılmasını sağlamıştır. Parola bilmediği için farkında olmadan annesi Selime Yalçın’ın da bu baskınlar esnasında vurulduğu söylentileri yaygındır. Cesareti ve geliştirdiği taktikler sayesinde yaşadığı bölgenin daha az zararla bu işgal döneminden çıkmasında önde gelen isimlerden biri olmuştur.