DİYARBAKIR ULU CAMİ

Diyarbakır Ulu Camii, Anadolu’nun en eski camilerinden biri olup, beşinci Haremi Şerif olarak da bilinmektedir. Kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, kentin en büyük kilisesi olan Mar Toma Kilisesi’nin MS 639 yılında camiye çevrilmesiyle oluşturulmuştur. Bu dönüşüm, İslam’ın bölgede yayılmasının önemli adımlarından biri olarak kabul edilir.
Ulu Camii, tarih boyunca Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah, Anadolu Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ve Osmanlı padişahları gibi birçok önemli yönetici tarafından değer görmüş ve onarımlardan geçirilmiştir. Ayrıca, İnaloğulları, Nisanoğulları ve Artuklular gibi yerel beylikler tarafından da camiye yönelik çeşitli eklemeler ve düzenlemeler yapılmıştır.
Ulu Camii, İslam dünyasında büyük bir öneme sahiptir. Kâbe, Mescid-i Nebevi, Mescid-i Aksa ve Şam Emeviye Camii’nden sonra beşinci Harem-i Şerif, yani kutsal mabed olarak kabul edilir. Plan açısından bakıldığında, cami Şam’daki Emeviye Camii’nin Anadolu’daki bir yansıması niteliğindedir.
Mimari yapısı bir külliyeyi andıran Ulu Camii, ortada yer alan geniş dikdörtgen avlunun çevresinde farklı bölümlerden oluşmaktadır. Avlunun güneyinde Hanefiler bölümü, kuzeyinde Şafiiler bölümü ve Mesûdiye Medresesi, batısında Zinciriye Medresesi, doğusunda ise revaklı bölümler bulunmaktadır. Camiye üç ayrı kapıdan giriş sağlanmaktadır.