Canbolat Paşa Tekke Camii

Kilis Cumhuriyet Meydanı Tekke Mahallesinde bulunmamaktadır. ‘‘Canbolad Paşa Külliyesi’nin’’ merkez yapısıdır. Vakfiyesine göre cami, 1553 yılında Kilis Sancak Beyi Canbolat Bey tarafından klasik Osmanlı mimarisinde, merkezi planlı olarak yaptırılmış bir camidir. Caminin mimari bilinmemektedir. 16. Yüzyılın Klasik Osmanlı Mimarisi özellikleri taşıdığı için, görünüm itibariyle Mimar Sinan’a ve onun kalfalarına mal edilmekle birlikte, bu durumu aydınlatacak bir belgeye henüz rastlanmamıştır. Ancak Mimar Sinan’a ait Halep’teki Hüsreviye Camii ile benzerlikler göstermesi bu fikri güçlendirmektedir.
Mimari bakımdan Kilis’in en önemli camisidir. Son cemaat mahalli beş küçük kubbe, cami ise büyük tek bir kubbe ile örtülüdür.
Cami kubbesi 14.40 metre çapıyla Kilis’in en büyük kubbesidir. Büyük kubbenin görkemli görünümü ve diğer kubbelerle ahenkli uyumu yapının mimarisine damgasını vurur. Caminin en önemli unsurları ise yarım daire biçimindeki mihrap ve minberdir. Renkli taş ve mermer kullanımı, usta taş işçiliği, karmaşık süslemeleriyle türünün en özgün örneklerini oluştururlar. Minber, Evliya Çelebi tarafından da hayranlıkla övülmüştür.
Caminin etrafı medrese hücreleri ile çevrili, geniş bir avlusu ve görkemli bir giriş kapısı vardır. Zemini beyaz taşlarla döşenmiş olan avlunun sağında çift bilezikli bir kuyu ve önünde taştan yapılmış bir abdesthane bulunmaktadır. Giriş kapısı üstü mukarnasları da dikkat çekicidir.