Ayazini Ören Yeri

Afyonkarahisar-Eskişehir karayolunun 27. kilometresinden sapılarak, 4,7 km ilerledikten sonra ulaşılan Ayazini Köyü ve çevresi, Frig döneminden itibaren kesintisiz yerleşim edilen, kültürel zenginliği yüksek bir açık hava müzesidir.
Kayaya oyulmuş mezar odaları, kiliseler ve yerleşim birimleriyle dikkat çeken Ayazini; hem Roma hem de Bizans dönemine ait kaya yapılarını bünyesinde barındırır. Aslan kabartmalı mezar odaları ve sütunlu mimarili mezarlar bu yapılar arasındadır. Özellikle kaya içine oyulmuş kilise, apsis ve kubbeli dış cephesiyle dikkat çeker; etrafındaki kaya odalarla birlikte 1000’li yıllarda inşa edilmiş bir manastır kompleksidir.
Ayazini Kaya Evleri, Erken Bizans döneminde tüf kayalara oyulmuş; tek odalı, bitişik ya da bağımsız konumda çeşitli yerleşim biçimlerine sahiptir. Basamaklar veya içten tüneller aracılığıyla ulaşılabilen bu evlerde, oturma platformları ve nişler gibi günlük kullanım alanlarına dair izler mevcuttur. Ayrıca Avdalaz Vadisi’ndeki kaya yerleşimlerinde, tünel çıkışlı geniş mekânlar, koltuk dizileri, ocak ve depo işlevi gören çukurluklar bulunur. Hatta bazı kaya bloklarında “alaturka” tuvaletler dahi oyularak yapılmıştır. Vadinin üst ucundaki Avdalaz Kalesi ise, iç içe oyularak günümüz apartmanları gibi çok hacimli bir yerleşime dönüştürülmüş ve zeminde sarnıç barındırır.